İcmal
Son zamanlar Bakının Badamdar rayonunda yerləşən prestijli evin mülkiyyəti ilə bağlı işdə Azərbaycan Ali Məhkəməsi ziddiyyətli qərarlar qəbul edib ki, bu da hüquq sisteminin ardıcıllığı və etibarlılığı ilə bağlı ciddi narahatlıqlar doğurub. Bu məqalədə işin təfərrüatları, ziddiyyətli qərarlar və hüquqi proqnozlaşdırıla bilənlik və ictimai etimad üçün daha geniş nəticələr müzakirə olunur.
İşin arxa planı:
Sovet İttifaqı dövründə hökumət İkinci Dünya Müharibəsində iştirakına görə cavabdehin babasına ev verdi. Babanın ölümündən sonra Müdafiə Nazirliyi cavabdehdən əmlakı boşaltmağı tələb etdi və kompensasiya olaraq cəmi 5000 manat təklif etdi. Cavabdeh evin mülkiyyət hüququnu təmin etmək üçün müştərimizə (bundan sonra – iddiaçı) müraciət etdi.
İddiaçı ilə cavabdeh arasında razılaşma aşağıdakı şərtləri əhatə edirdi:
- Hər iki tərəf evin yerləşdiyi rayonda yaşayacaq.
- Onlar evləri dəyişəcəklər – iddiaçı Badamdar rayonundakı evə köçəcək, cavabdeh isə iddiaçının Əhmədli rayonundakı evini tutacaq.
- Alternativ olaraq, cavabdeh iddiaçıya 120,000 manat ödəyəcək.
Şərtlərə əməl olunmasını təmin etmək üçün iddiaçı cavabdehdən 120,000 manat məbləğində borc alması barədə qəbz imzalamasını xahiş etdi.
Məhkəmə işləri
- Birinci instansiya (Səbail Rayon Məhkəməsi): İddiaçının işi yazılı razılaşmanın olmaması səbəbindən rədd edildi.
- Bakı Apellyasiya Məhkəməsi: Bu məhkəmə birinci instansiyanın qərarını təsdiqlədi.
- Ali Məhkəmə (birinci kassasiya): Ali Məhkəmə apellyasiya məhkəməsinin qərarını ləğv etdi, yazılı razılaşma olmamasına baxmayaraq müqavilə münasibətlərinin mövcudluğunu tanıdı və apellyasiya məhkəməsinə xidmət haqqının məbləğini müəyyən etməyi tapşırdı.
- Bakı Apellyasiya Məhkəməsində ikinci iclas: Apellyasiya məhkəməsi ilkin qərarı təsdiqlədi, xidmət haqqının məbləğinin dəqiq müəyyən edilmədiyini iddia etdi.
- Ali Məhkəmə (ikinci kassasiya): Ali Məhkəmə xidmət haqqının üç mümkün məbləğini tanıdı və işi yeni qərar üçün apellyasiya məhkəməsinə qaytardı.
- Bakı Apellyasiya Məhkəməsində üçüncü iclas: Apellyasiya məhkəməsi Ali Məhkəmənin göstərişlərinə uyğun olaraq yeni qərar çıxardı. Cavabdehin vəkili bu qərarı apellyasiya etdi.
- Ali Məhkəmə (üçüncü kassasiya): Ali Məhkəmə apellyasiya məhkəməsinin qərarını ləğv etdi, 120,000 manat məbləğində xidmət haqqının adekvat olmadığını iddia etdi.
- Cari status: İş Bakı Apellyasiya Məhkəməsində davam edir və Ali Məhkəmənin ziddiyyətli göstərişlərinin uyğunlaşdırılması problemi ilə üzləşir.
Təhlil
Ali Məhkəmənin ziddiyyətli qərarları yalnız məhkəmə prosesini uzatmadı, həm də hüquqi nəticələrin proqnozlaşdırılmasına ciddi zərər vurdu. Əvvəlcə Ali Məhkəmə müqavilə münasibətlərinin mövcudluğunu tanıdı və xidmət haqqının konkret məbləğlərini müəyyən etdi. Lakin sonradan öz göstərişlərini ləğv edərək xidmət haqqının adekvatlığını şübhə altına aldı. Bu ardıcıllıq hüquqşünaslar üçün təhlükəli vəziyyət yaradır, çünki onlar məhkəmənin qərarlarını proqnozlaşdıra bilmirlər və bu, ictimaiyyətin məhkəmə sisteminə olan etibarını sarsıdır.
Nəticələr
- Hüquqi qeyri-müəyyənlik: Ziddiyyətli qərarlar hüquqşünasların müştərilərə etibarlı məsləhətlər verməsini çətinləşdirir, bu da onların effektiv planlaşdırma və danışıqlar aparma qabiliyyətinə təsir edir.
- Etimadın eroziyası: Ali məhkəmə ziddiyyətli qərarlar çıxardıqda ictimaiyyətin məhkəmə sisteminə olan etimadı sarsılır. Bu etimadın eroziyası qanunun aliliyi və cəmiyyətin sabitliyi üçün uzunmüddətli mənfi nəticələrə səbəb ola bilər.
- Uzunmüddətli məhkəmə prosesi: Məhkəmələr arasındakı mübahisələr məhkəmə mübahisələrinin müddətini uzadır, bu da tərəflər üçün xərcləri və emosional gərginliyi artırır.
Conclusion
Bu işdə Azərbaycan Ali Məhkəməsinin son ziddiyyətli qərarları hüquq sistemində narahatedici ardıcıllığın olmamasını vurğulayır. Məhkəmə hakimiyyəti qanunun aliliyini qorumaq, ədalətli məhkəmə proseslərini təmin etmək və hüquq sisteminə ictimai etimadı saxlamaq üçün aydın və ardıcıl qərarlar verməlidir.